صنایع‌دستی، روایتگر صنعت و هنر نیاکان ما و بیانگر هنر و ذوق مردم هر منطقه و تجلی‌گاه خلاقیت اقوام از گذشته تاکنون است. صنایع‌دستی بخشی از هنر و صنعت ملی ماست که علاوه بر جنبه‌های تولیدی اقتصادی، فرهنگ و ارزش‌های ملی و نیز خلاقیت و ذوق هنری اقوام ساکن در هر نقطه‌ای از کشورمان را منعکس می‌کند. صنایع‌دستی و هنرهای سنتی وابسته به آن، علاوه بر جنبه اقتصادی، زبان گویای تاریخ اجتماعی جوامع و نمایانگر فرهنگ‌ها و هنرهای قومی مردم ایران هستند.
استان گلستان، با برخورداری از تاریخی کهن، تنوع اقوام و قابلیت‌های منحصربه‌فرد، یکی از مراکز مهم و مؤثر صنایع‌دستی در سطح کشور محسوب می‌شود که دارا بودن بیش از ۳۰ هزار هنرمند و ثبت چهار روستا و دو شهر استان به‌عنوان روستاها و شهرهای ملی صنایع‌دستی مؤید این امر است. هر یک از محصولات تولیدی هنرمندان نگارستان ایران که در بیش از ۸۰ رشته تولید می‌شوند، می‌تواند به‌عنوان پیامی فرهنگی از این آب‌وخاک به سراسر جهان ارسال و معرفی شود که خود زمینه‌ساز رونق اقتصادی و بهبود وضعیت معیشتی و اقتصادی باشد.
۱۰ ژوئن مصادف با ۲۰ خرداد به‌عنوان روز جهانی صنایع‌دستی و آغاز هفته صنایع‌دستی در ایران نام‌گذاری شده است و این موضوع بهانه‌ای شد تا اقدامات معاونت صنایع‌دستی و هنرهای سنتی استان گلستان از ابتدای سال گذشته تاکنون را مرور کنیم که در ادامه به آن پرداخته می‌شود.
پرداخت بیش از ۱۸۴ میلیارد ریال تسهیلات به حوزه صنایع‌دستی استان
سرپرست اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان گلستان در ادامه با اشاره به تسهیلات پرداختی به حوزه صنایع‌دستی استان از ابتدای سال گذشته تاکنون، بیان کرد: «به‌منظور جبران خسارات سیل و شیوع کرونا ویروس و حمایت از طرح‌های اشتغال‌زایی حوزه صنایع‌دستی گلستان، در این مدت مبلغ ۱۸۴ میلیارد و ۲۷۰ میلیون ریال تسهیلات به ۶۹۸ طرح اشتغال‌زایی صنایع‌دستی استان پرداخت شد.»
رحمان فرمانی اضافه کرد: «از این میزان تسهیلات پرداختی مبلغ ۱۰۱ میلیارد و ۹۰۰ میلیون ریال برای ۴۷۲ طرح در حوزه مشاغل خانگی به هنرمندان سطح استان پرداخت‌شده است.»
او با اشاره به پرداخت تسهیلات حوزه خسارت ناشی از سیلاب سال ۱۳۹۸ در استان برای حوزه صنایع‌دستی، خاطرنشان کرد: «در سال ۱۴۰۰ و سه‌ماهه نخست سال جاری مبلغ ۵ میلیارد و ۷۴۰ میلیون ریال برای ۱۶ طرح صنایع‌دستی در راستای جبران خسارت ناشی از سیل و آب‌گرفتگی سال ۱۳۹۸ به هنرمندان و صنعتگران حوزه صنایع‌دستی استان پرداخت شد.»
هنرمندان صنایع‌دستی از ابتدای شیوع کرونا تاکنون به‌واسطه‌عدم برگزاری مراسم، نمایشگاه‌ها، جشنواره‌ها و… متحمل خسارت و آسیب فراوان شده‌اند؛ ازاین‌رو دولت پرداخت تسهیلات حمایتی را در دستور کار قرار داد و هنرمندان و صنعتگران استان گلستان نیز پس از ابلاغ این تسهیلات با ثبت درخواست در سامانه کارا، متقاضی دریافت تسهیلات جبران خسارات ناشی از شیوع ویروس کرونا شدند.
سرپرست اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گلستان دراین‌ارتباط بیان کرد: «برای پرداخت تسهیلات جبران خسارات ناشی از شیوع کرونا ویروس به حوزه صنایع‌دستی، در بازه فرودین ماه سال ۱۴۰۰ تاکنون تعداد ۱۳۵ طرح با مبلغ ۱۴ میلیارد و ۷۶۰ میلیون ریال در استان گلستان تسهیلات کم‌بهره دریافت کردند.»
فرمانی با اشاره به دیگر تسهیلات پرداختی به حوزه صنایع‌دستی، خاطرنشان کرد: «برای حمایت از طرح‌های اشتغال‌زایی صنایع‌دستی و هنرهای سنتی در استان گلستان از ابتدای سال ۱۴۰۰ تاکنون ۲۳ طرح با نیاز تسهیلاتی ۶ میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریال از محل تفاهم‌نامه با آستان قدس رضوی و ۳۱ طرح با نیاز تسهیلاتی ۱۲ میلیارد و ۷۷۰ میلیون ریال از محل تفاهم‌نامه با بنیاد برکت ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (ره) به هنرمندان و صنعتگران صنایع‌دستی پرداخت شده است.»
او با اشاره به این‌که از محل دستورالعمل بند الف تبصره ۱۸ قانون بودجه به هنرمندان صنایع‌دستی این استان تسهیلات بانکی اعطا می‌شود، گفت: «فعالان صنایع‌دستی گلستان شامل تولیدکنندگان و دارندگان فروشگاه‌ها و بازارچه‌های صنایع‌دستی تحت پوشش اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی این استان، در ۱۵ ماه اخیر مبلغ ۴۲ میلیارد و ۶۰۰ میلیون ریال برای ۲۱ طرح از محل تسهیلات تبصره ۱۸ قانون بودجه دریافت کردند.»
وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی برای حمایت از هنرمندان سالانه مبالغی را در قالب کمک‌های بلاعوض به هنرمندان و صنعتگران دارای شرایط در سطح کشور پرداخت می‌کند. این کمک‌های مالی بدون بازگشت اعطایی به اشخاص حقیقی و حقوقی، بر اساس سیاست‌های کلی معاونت صنایع‌دستی و هنرهای سنتی کشور در قالب تفاهم‌نامه‌های تملک دارایی‌های سرمایه‌ای و یا هزینه‌ای تدوین و سهم هر استان بر اساس شاخص‌هایی نظیر سطح و گستره فعالیت، تعدد تولیدکنندگان و صنعتگران، تنوع رشته‌ها و… تعیین می‌شود.
از محل این کمک‌های بلاعوض در سال گذشته برای تعداد ۲۲ هنرمند صنایع‌دستی و هنرهای سنتی استان گلستان درمجموع مبلغ ۲ میلیارد و ۲۹۰ میلیون ریال پرداخت شد.
راه‌اندازی ۱۱ خانه صنایع‌دستی در سطح استان
ایجاد خانه‌های صنایع‌دستی باهدف حمایت از تولید و تولیدکنندگان این حوزه و به‌منظور ارائه خدمات تخصصی در راستای تولید و ارتقای جایگاه صنایع‌دستی یکی از اهداف اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گلستان است و این هدف در چند سال اخیر با اولویت قرار دادن ایجاد خانه‌های صنایع‌دستی در تمامی شهرستان‌های استان پیگیری شده است.
سرپرست اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گلستان دراین‌باره گفت: «در سال گذشته تعداد ۱۱ خانه صنایع‌دستی بااعتبار حدود ۲۳ میلیارد و ۵۰ میلیون ریال در رشته‌های ابریشم‌بافی، سفال و میناکاری سفال، زیورآلات ترکمن، چرم‌دوزی، جاجیم‌بافی، خراطی، البسه محلی، نمدمالی، چاپ باتیک در سطح استان به بهره‌برداری رسید که این تعداد مرکز صنایع‌دستی زمینه اشتغال‌زایی حدود ۷۰ نفر را فراهم کرد.»
صدور و تمدید ۵۷۴۲ مجوز صنایع‌دستی
فرمانی با اشاره به دیگر اقدامات حوزه صنایع‌دستی در استان گلستان، از صدور و تمدید ۵۷۴۲ فقره مجوز در این بخش از ابتدای سال ۱۴۰۰ تاکنون در راستای حمایت از هنرمندان خبر داد.
او در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به تسریع در روند صدور مجوزهای فعالیت در حوزه صنایع‌دستی گفت: «به‌منظور حمایت از تولید کالای ایرانی، ایجاد اشتغال و افزایش درآمدزایی برای متقاضیان فعالیت در حوزه صنایع‌دستی استان از ابتدای سال ۱۴۰۰ تاکنون، تعداد ۷۲۵ مجوز مشاغل شامل ۶۹۵ فقره مستقل و ۳۰ فقره پشتیبان صادر شده است.»
سرپرست اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گلستان خاطرنشان کرد: «همچنین با توجه به اهمیت حوزه صنایع‌دستی در حمایت از کالای ایرانی و بحث اشتغال‌زایی آن و پیگیری‌های صورت‌گرفته توسط کارشناسان صنایع‌دستی، در سال گذشته ۳۹۰۵ پروانه تولید انفرادی، ۶۴ پروانه تولید کارگاهی، یک فقره جواز تأسیس و ۱۰۴۷ کارت شناسایی صنایع‌دستی توسط این معاونت تمدید و یا صادرشده است.»
ارزآوری بیش از یک‌میلیون و ۱۵۷ هزار دلاری صنایع‌دستی استان
برنامه‌ریزی به‌منظور بررسی، مطالعه و شناخت بازارهای بین‌المللی باهدف ارتقاء فروش داخلی و صادرات صنایع‌دستی مبتنی بر توسعه کمی و کیفی محصولات ازجمله اقداماتی است که می‌تواند زمینه افزایش صادرات را فراهم کند، همچنین برنامه‌ریزی برای برپایی سمینارها، همایش‌ها، نشست‌ها و کارگاه‌های تخصصی برای فعالان بخش بازرگانی و صادرکنندگان کالاهای صنایع‌دستی پیرامون مسائل توسعه‌ای، بازاریابی، قوانین و مقررات تجاری و صادراتی از دیگر برنامه‌هایی است که نقش مهمی در صادرات صنایع‌دستی دارد.
معاون صنایع‌دستی و هنرهای سنتی استان گلستان در ارتباط با صادرات تولیدات هنرمندان صنایع‌دستی استان می‌گوید: «با توجه به وجود شرایط کرونا در کشور، صادرات صنایع‌دستی رو به کاهش بوده است؛ بااین‌وجود صادرات چمدانی و غیر چمدانی از استان گلستان در سال ۱۴۰۰ به یک‌میلیون و ۱۲۹ هزار دلار رسیده و این صادرات در سال جاری ۲۷ هزار و ۶۲۵ دلار بوده است.»
مریم حاجی‌ابراهیمی خاطرنشان کرد: «محصولات بافته‌های داری، صنایع چوبی، سفال و سرامیک، جاجیم، نساجی سنتی و رودوزی‌های سنتی و… بیشترین محصولات صادراتی استان گلستان است.»
او همچنین یادآور شد: «میزان فروش داخلی محصولات صنایع‌دستی از مراکز فروش باجه‌ها، فروشگاه‌ها، شرکت تعاونی، بازارچه‌های موقت و دائمی، نمایشگاه‌ها و… از ابتدای سال ۱۴۰۰ تاکنون بیش از ۳۱۷ میلیارد و ۹۰۰ میلیون ریال بوده است.»
برگزاری ۱۱۸ دوره و کارگاه آموزش صنایع‌دستی
برگزاری دوره‌های آموزشی تخصصی برای شاغلان صنایع‌دستی به‌منظور ارتقاء دانش آن‌ها و همچنین علاقه‌مندان به هنرهای سنتی و صنایع‌دستی می‌تواند نقش مهمی در توسعه ترویج صنایع‌دستی و هنرهای سنتی داشته باشد، علاوه بر این برگزاری دوره‌های آموزشی صنایع‌دستی می‌تواند موجب احیای هنر پیشینیان شود.
معاون صنایع‌دستی و هنرهای سنتی استان گلستان درباره اقدامات انجام‌شده در این زمینه تصریح می‌کند: «آموزش رشته‌های مختلف در سطح عمومی و همچنین توجه به آموزش شاغلین از اولویت‌های اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان گلستان در حوزه توسعه و ترویج صنایع‌دستی است که در این راستا از ابتدای سال ۱۴۰۰ تاکنون ۱۱۸ دوره و کارگاه آموزشی برای ۱۴۱۹ نفر در سطح استان برگزار شد.»
او خاطرنشان کرد: «در ۱۵ ماه اخیر ۵۹۹ شاغل حوزه صنایع‌دستی در قالب ۳۷ دوره عمومی و تخصصی در سطح استان آموزش دیدند و علاوه بر آن نیز ۸۱ دوره کوتاه‌مدت عمومی صنایع‌دستی برای ۸۲۰ نفر از هنرجویان اجرایی شد.»
حاجی‌ابراهیمی اضافه کرد: «در این مدت با توجه به شیوع ویروس کرونا و محدودیت در آموزش رشته‌های صنایع‌دستی به‌صورت حضوری و در راستای توسعه و ترویج صنایع‌دستی، دوره‌های آموزشی مجازی توسط هنرمندان شاخص و توانمند استان در رشته‌های رودوزی سنتی، بخارا دوزی، چرم، رنگرزی طبیعی، حصیربافی و مینای سفال برگزار شد.»
اخذ مهر اصالت ملی توسط ۲۵ اثر تولیدی هنرمندان گلستانی
مهر اصالت گواهی‌ای است که سالانه به محصولات تولیدی صنایع‌دستی (ترجیحاً بومی هر استان) متناسب با معیارهای تعیین‌شده در سطح ملی تعلق می‌گیرد و در مرحله نهایی منتخبی از آثار مذکور برای شرکت در برنامه نشان بین‌المللی مرغوبیت صنایع‌دستی یونسکو و سایر رویدادهای بین‌المللی برگزیده خواهند شد.
به گفته رحمان فرمانی سرپرست اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گلستان در سال گذشته و در ششمین دوره داوری مهر اصالت ملی، ۲۵ اثر تولیدی هنرمندان صنایع‌دستی استان موفق به دریافت این نشان ملی شدند که این آثار در رشته‌های رودوزی سنتی، جاجیم‌بافی، نساجی سنتی، زیورآلات سنتی، لاک‌تراشی، نمدمالی، نمدمالی ترکمن، بافته‌های داری، قلم‌زنی فلز-چرم، حصیربافی-چرم و ساز سنتی ارائه شد و اکنون این آثار پس از اخذ نشان مرغوبیت ملی می‌توانند کاندید اخذ نشان بین‌المللی مرغوبیت کالا شوند.
کمک به ارتقا و بهبود کیفی محصولات تولیدی، ایجاد رقابت سالم بین صنعتگران و هنرمندان، تسهیل در شناسایی هنرمندان فعال و معرفی و انتخاب آثار برگزیده و ایجاد انگیزه بروز استعدادها، نوآوری و خلاقیت در تولید صنایع‌دستی ازجمله اهداف رویداد داوری مهر اصالت ملی است.
با اضافه شدن این آثار در سال گذشته، تعداد تولیدات هنرمندان صنایع‌دستی استان گلستان که موفق به اخذ مهر اصالت ملی شدند به ۷۹ اثر رسید.
انتهای پیام/
